Բագրատունյաց թագավորության առաջացումը
Ովքեր են եղել բագրատունիները
Ըստ Խորենացու բագրատունիները հայկական լեռնաշխարհ են եկել դեռևս ք.ա. չորորդ դարում և հաստատվել են հարավային նահանգներում: Նրանք եկել են ներկայիս Իսրայելի տարածքից, դա նշանակում է, որ Բագրատունիները ունեն հրեական ծագում, բայց ժամանակի ընթացքում Բագրատունիները հայացել են: Հետագայում Բագրատունիները շատ են հզորացել և Արտաշեսյան թագավորության ժամանակ Ք.ա երկրորդ դարում իրենց արժանի տեղն են զբաղեցրել հայ նախարարական տոհմերի շարքում: Բագրատունիները արդեն Արշակունիների ժամանակ առաջին դարից մինչև հինգերորդ դարը զբաղեցրել են թագադիր կամ թագակապ ասպետի բարձր պաշտոն: Նրանք էին պատասխանատու նաև պալատական արարողությունների համար, ինչպես նաև բագրատունիները ընդունում էին օտար երկրյա դեսպաններին:
Ինչպես գիտենք Հայաստանը ութերորդ դարի սկզբից գտնվում էր արաբների տիրապետության տակ և իններորդ դարի վերջում հայ ժողովրդին հաջողվեց թոթափել արաբական տիրապետությունը և ձեռք բերել անկախություն:
Հիմնադիր թագավորը եղել է Աշոտ Ա-ն Շիրակի տեր Սմբատի որդին (885-890թթ.): 885թ.-ի օգոստոսի 26-ին Բագարան քաղաքում Գևորգ Գառնեցի կաթողիկոսը Աշոտ Ա-ին օծեց հայոց թագավոր:
Երկրորդ թագավորը եղել է Սմբատ առաջինը (890-914թթ.): Նրա օրոք ՝ թ.-ին Բյուզանդիայի հետ կնքել է պայմանագիր: թ.-ին Սմբատ Ա-ն պարտության մատնեց Ատրպատականի Սաջյան Ամիարայի Ափշինի զորքերին, Դոխսի ճակատամարտում, Արագածոտն գավառում: Սմբատ Ա-ի դեմ արաբներին հաջողվում է հանել Վասպուրականի Արծրուններին, պատճառը՝ առևտրական հարուստ քաղաք Նախճավանն էր, որը Սմբատ Ա-ն հանձնեց Սյունիքի Սահակ, Սմբատ իշխաններին: Պառակտումն այնքան խորացավ, որ Գագիկ Արծրունին, որը իդեպ գործող թագավոր Սմբատ առաջինի քրոջ որդին էր: Դրանից հետո 908թվին Գագիկ արծրունին նախ ճանաչվեց արաբների կողմից Հայաստանի թագավոր ու Արաբների հետ միասին պատերազմ սկսեցին Սմբատ առաջինի դեմ: Սմբատ առաջինը օգնություն խնդրեց Բյուզանդյաից: Բյուզանդիայի կայսերը մեծ բանակով շարժվեց օգնության, սակայն ճանապարհին հանկարծամահ եղավ: Նոր կայսերը հրաժարվեց օգնել Հայաստանին, և ի վերջո Սմբատ Ա-ն Կապույտ բերդից դուրս եկավ և որոշեց բանակցել Յուսուֆի հետ, բայց Յուսուֆը նրան գլխատեց և մարմինը գամեց Դվինի դարպասների վրա:
Երրորդ թագավորը եղել է Աշոտ երկաթ (914-928թթ): Հայաստանը ազատագրեց արաբներից: 921թվին հաղթեց Սևանի ճակատամարտում Բեշիրին, աչքի ընկավ Գևորգ Մարզպետունին: 921թվին Աշոտ երկաթը ճանաչվեց արաբների կողմից շահնշահ հայոց: Աբասի օրորք կարսը դարձավ մայրաքաղաք:
Write a comment